Në një vendim të rëndësishëm, Gjykata Federale ka bllokuar përkohësisht një urdhër ekzekutiv të propozuar nga presidenti Donald Trump, i cili synonte të ndalonte automatikisht fitimin e shtetësisë për fëmijët e lindur në Shtetet e Bashkuara nga prindër jo-shtetas ose emigrantë pa dokumente. Ky vendim ka ndezur debate të forta ligjore dhe politike mbi interpretimin e Kushtetutës së SHBA dhe parimin e njohur si “jus soli” (e drejta e tokës).
Çfarë përmbante urdhri ekzekutiv?
Urdhri i propozuar nga Trump synonte të kufizonte automatikisht fitimin e shtetësisë amerikane për fëmijët e lindur në territorin amerikan nga prindër jo-shtetas, një praktikë e njohur prej dekadash. Duke e cilësuar këtë praktikë si një “anomali” ligjore që, sipas tij, shfrytëzohej nga emigrantët, Trump argumentonte se Kushtetuta nuk garanton automatikisht shtetësinë për çdo fëmijë të lindur në SHBA.
Megjithatë, Amendamenti i 14-të i Kushtetutës së SHBA, i miratuar në vitin 1868, është shumë i qartë për këtë çështje. Ai deklaron:
“Të gjithë personat e lindur ose të natyralizuar në Shtetet e Bashkuara, dhe që i nënshtrohen juridiksionit të saj, janë shtetas të Shteteve të Bashkuara dhe të shtetit ku banojnë.”
Ky amendament ka shërbyer si bazë ligjore për politikën e shtetësisë me lindje që nga miratimi i tij.
Vendimi i Gjykatës Federale
Gjykatësi federal që shqyrtoi çështjen e cilësoi urdhrin si të paligjshëm, duke argumentuar se një ndryshim i tillë nuk mund të bëhet përmes urdhrit ekzekutiv, por kërkon një amendament kushtetues ose një proces të rregullt ligjvënës. Gjykata vuri në dukje se interpretimi i Kushtetutës nuk mund të ndryshohet nga dekrete presidenciale, për të cilat Kushtetuta i ka vendosur kufizime të qarta.
Vendimi i Gjykatës për bllokimin e urdhrit u përshëndet nga grupet për të drejtat e emigrantëve dhe shumë organizata ligjore. Një nga avokatët që përfaqësonte paditësit deklaroi:
“Ky është një moment historik në mbrojtjen e Kushtetutës dhe të drejtave të garantuara për të gjithë ata që lindin në SHBA. Nuk mund të lejojmë që politika të cenojë themelet e shtetit ligjor.”
Reagimet politike
Vendimi ka shkaktuar reagime të përziera nga liderët politikë. Demokratët e kanë cilësuar bllokimin si një fitore për të drejtat civile dhe për Kushtetutën. Përfaqësuesja Nancy Pelosi tha:
“Ky vendim riafirmon vlerat mbi të cilat është ndërtuar vendi ynë dhe i jep një mesazh të qartë: ligji është mbi të gjitha.”
Në anën tjetër, Republikanët, veçanërisht mbështetësit e ish-presidentit Trump, e kanë kritikuar ashpër këtë vendim, duke pretenduar se sistemi ligjor amerikan është i anshëm dhe i politizuar. Senatori Ted Cruz tha:
“Vendimi është një goditje për sovranitetin tonë kombëtar dhe për përpjekjet për të mbrojtur kufijtë tanë.”
Çfarë ndodh më tej?
Kjo çështje pritet të përfundojë në Gjykatën e Lartë të SHBA, e cila do të ketë fjalën e fundit për interpretimin e Amendamentit të 14-të dhe për ligjshmërinë e një urdhri të tillë ekzekutiv. Ekspertët ligjorë argumentojnë se Gjykata e Lartë do të përballet me një vendim historik, që mund të përcaktojë drejtimin e së drejtës së shtetësisë në Amerikë për dekadat e ardhshme.
Ndërkohë, përkrahësit e shtetësisë me lindje theksojnë rëndësinë e mbrojtjes së të drejtave kushtetuese, ndërsa kritikët e kësaj praktike vazhdojnë të kërkojnë reforma ligjore për të adresuar çështjet e emigracionit në mënyrë më rigoroze.
Ky vendim i Gjykatës Federale është vetëm një kapitull në një debat të gjatë dhe të ndërlikuar mbi të drejtat kushtetuese dhe politikën e emigracionit në SHBA.